Sprawdź, ile wiesz na temat tęczowej społeczności. W tym kompendium przypomnimy Ci znaczenie skrótu LGBT+, przybliżymy pojęcia dotyczące płci i seksualności człowieka. Liczymy na to, że poniższe określenia pomogą Ci lepiej zrozumieć Twoje nieheteronormatywne rodzeństwo. Pamiętaj, że nie musisz się wstydzić swojej niewiedzy. Ważne, żeby starać się uzupełniać swoje braki, być bardziej świadomą osobą i wiedzieć coraz więcej o swoich najbliższych.
Orientacja psychoseksualna to część Twojej tożsamości, która mówi o tym, kto Cię pociąga emocjonalnie i seksualnie oraz z kim chcesz stworzyć związek. Psychoseksualność jest płynna i stanowi spektrum, które obejmuje wymiar romantyczny, miłosny i erotyczny.
Tożsamość płciowa wskazuje na to, jak Ty odczuwasz swoją płeć i jak się w tym kontekście identyfikujesz, czyli jak postrzegasz własną płeć. Tożsamość płciowa może, ale nie musi odpowiadać płci przypisanej w chwili urodzenia.
Pojęcie tożsamości płciowej nie jest powiązane z orientacją psychoseksualną. Osoby transpłciowe mogą określać swoją tożsamość psychoseksualną m.in. jako heteroseksualną, homoseksualną czy biseksualną.
Skrót LGBT+, odnoszący się do grupy ludzi, reprezentuje m.in. lesbijki, gejów, osoby biseksualne i transpłciowe. Jest on powszechnie stosowany, uzgodniony i akceptowany nie tylko wewnątrz samej społeczności, ale również poza nią. W użyciu funkcjonują również inne skróty, takie jak LGBTI, LGBTQ, LGBTQIA. Ich użycie zależne jest od społeczności bądź grupy, do której się odnosi.
Lesbijka to kobieta, dla której atrakcyjne są inne kobiety.
Gej to mężczyzna, dla którego atrakcyjni są inni mężczyźni.
Osoba biseksualna to osoba, dla której atrakcyjne są osoby więcej niż jednej płci.
Osoba panseksualna to osoba, dla której atrakcyjne są osoby niezależnie od płci. Co oznacza, że płeć nie jest decydującym czynnikiem przy odczuwaniu emocjonalnego i/lub seksualnego pociągu do drugiej osoby.
Mówiąc o osobie aseksualnej mamy na myśli kogoś, kto zazwyczaj nie odczuwa pociągu seksualnego. Nie wszystkie osoby aseksualne są podobne pod względem swoich doświadczeń i preferencji, a ponadto mogą mieć różną orientację psychoseksualną. Można być np. aseksualnym gejem, czyli osobą aseksualną homoromantyczną.
Osoba cispłciowa to osoba, która identyfikuje się z płcią przypisaną przy narodzinach.
Osoba transpłciowa to osoba, która identyfikuje się z inną płcią niż tą nadaną przy narodzinach.
Osoba interpłciowa to osoba, która urodziła się z nietypowymi fizycznymi cechami płciowymi. Cechy te nie odpowiadają medycznym i społecznym oczekiwaniom tego jak wygląda i funkcjonuje typowe ciało męskie lub kobiece.
Queer to osoby, które nie uważają orientacji psychoseksualnej i tożsamości płciowej za kategorie binarne (identyfikujące się jednoznacznie jako heteroseksualny lub gej/lesbijka, mężczyzna lub kobieta). Często używa się go jako terminu zbiorczego dla osób, które nie są heteroseksualne i/lub cispłciowe. Określenie to stało się terminem akademickim obejmującym osoby nieheteronormatywne; m.in.: lesbijki, gejów oraz osoby biseksualne, transpłciowe i interpłciowe.
Powyższa lista nie jest w żaden sposób wyczerpująca. Są też osoby, które zupełnie inaczej nazywają swoją tożsamość psychoseksualną lub płciową. Niektóre osoby posiadają tożsamość, która nie mieści się w tradycyjnej klasyfikacji płci męskiej i żeńskiej. Pewne osoby mogą też nie utożsamiać się ani z płcią męską, ani z żeńską. Oba te przypadki reprezentuje pojęcie niebinarności. Niebinarność jest to zbiorcze określenie dla wielu tożsamości płciowych, które leżą poza binarnym schematem podziału świata na mężczyzn i kobiety, takich jak osoby apłciowe lub genderfluid (których tożsamość płciowa jest płynna i może zmieniać się wraz z upływem czasu).
Coming out (potocznie: “wyjście z szafy”) jest procesem uświadomienia sobie, zaakceptowania i ujawnienia się jako lesbijka, gej, osoba biseksualna, osoba aseksualna, osoba transpłciowa. Coming out nie jest jednorazowym aktem, ponieważ osoby LGBT+ decydują się lub są zmuszane do kilkukrotnego ujawnienia się w ciągu swojego życia osobom należącym do różnych grup, np. współpracownikom, nowym znajomym, sąsiadom, lekarzom itp.
LGBT+-fobia (w tym homofobia i transfobia) oznacza ogólną, psychologiczną i społeczną wrogość skierowaną do osób LGBT+. Jest to konstrukcja społeczna, która promuje heteroseksualność jako jedyną akceptowaną psychoseksualność oraz dopuszcza jedynie płeć przypisaną przy urodzeniu, tworząc tym samym hierarchię seksualności. Pojęcie to odnosi się do negatywnych kulturowych i osobistych przekonań, postaw oraz zachowań opartych na nieuzasadnionej złości, nietolerancji, jak również strachu wobec osób nieheteronormatywnych.
Stres mniejszościowy to uporczywy i ciągły stres doświadczany przez osoby z napiętnowanych grup mniejszościowych. W przypadku osób LGBT+ jest to stres związany ze strachem dotyczącym ujawnienia swojej orientacji lub tożsamości w danym środowisku. W odróżnieniu od innych rodzajów stresu ten nie działa motywująco i jest odczuwany przez całe życie.
Dyskryminacja może dotyczyć różnych grup społecznych / ludzi - w tym osób niebędących hetero i/lub cispłciowych. Przez ten termin rozumiemy nierówne lub niesprawiedliwe traktowanie, które może być oparte na wielu podłożach, w tym m.in. na wieku, pochodzeniu etnicznym, niepełnosprawności, orientacji psychoseksualnej, a także na ekspresji/tożsamości i cechach płciowych. Istnieją różne rodzaje dyskryminacji związane z osobami LGBT+. Przeciwieństwem dyskryminacji osób LGBT+ jest ich RÓWNE TRAKTOWANIE, czyli uznanie, że bez względu na orientację psychoseksualną i tożsamość płciową, wszyscy ludzie mają być traktowani tak samo - przez prawo i innych.
Jeżeli wciąż czujesz głód wiedzy zerknij na proponowaną przez nas listę publikacji o tęczowej tematyce:
